سیستم اطلاعات مکانی (GIS)

سامانه اطلاعات مکانی یا GIS چیست؟

سامانه اطلاعات مکانی یا GIS مخفف Geographic Information System و یا در بعضی منابع GeoSpatial Information System نیز گفته شده است. GIS مجموعه‌ای است از :

• داده‌های مکانی
• نرم افزار
• سخت افزار
• کاربران
•  روش‌ها:

- ساختارهای سازمانی و تشکیلاتی

- مدل‌ها، تئوری‌ها و روش‌ها

- زیر ساختارهای سیستم

که به منظور جمع آوری، ذخیره سازی، بازیابی، تجزیه و تحلیل و ارائه اطلاعات مکانی بکار می رود.

براساس مصوبات فرهنگستان زبان و ادب فارسی معادل فارسی GIS سامانه اطلاعات مکانی می‌باشد.

مراحل ایجاد سامانه اطلاعات مکانی

مراحل ایجاد و راه اندازی یک سامانه اطلاعات مکانی در یک سازمان بصورت خلاصه به شرح ذیل می‌باشد:

• شناسایی و تحلیل نیازمندیها (نیازسنجی) :

    اولین قدم برای ایجاد GIS در هر ارگان و سازمانی تحلیل نیازهای آن سازمان می‌باشد. در این مرحله مطالعاتی در مورد وضعیت فعلی سازمان از لحاظ اطلاعات مکانی و نیازهای آتی سازمان انجام می‌گیرد. نتایج این مرحله مبنایی برای اجرای فازهای بعدی خواهد بود.

• انتخاب و تهیه نرم افزار :

    با توجه به تحلیل نیاز انجام شده نرم افزار مورد نیاز انتخاب می‌گردد. این انتخاب با توجه به امکانات و محدودیت‌های نرم افزارهای موجود در بازار صورت می‌گیرد. امکان ویژه سازی( Customize ) نرم افزارها با استفاده از برنامه نویسی و یا طراحی و تهیه یک نرم افزار خاص برای پاسخگویی به نیازهای کاربران وجود خواهد داشت.

• انتخاب و تهیه سخت افزار :

    سخت افزارهای انتخاب شده (کامپیوترها ، شبکه و ..) باید پاسخگوی نیازهای برآورد شده باشند.

• طراحی پایگاه داده :

    یکی از مهمترین اجزای GIS داده‌های موجود در سیستم می‌باشد. که پایه و مبنای تحلیل‌های مکانی خواهد بود. امروزه این داده‌ها در پایگاه داده مکانی (Spatial Database) مدیریت و سازماندهی می‌شوند. پایگاه داده مکانی نوع خاصی از پایگاه داده می‌باشد که قابلیت ذخیره سازی حجم بسیار زیاد داده‌های مکانی و توصیفی را دارا می‌باشد. برخی از مزایای استفاده از Spatial Database عبارتند از :
        امکان ذخیره سازی انواع داده‌های مکانی رستری، برداری و اطلاعات توصیفی
        امکان ذخیره حجم بسیار زیاد داده بیش از صدها گیگا بایت
        تسهیل توزیع داده‌ها از طریق شبکه اعم از اینترنت، اینترانت وغیره.
        دسترسی کامل به داده‌ها و توابع مکانی از طریق محیط محاوره‌ای استاندارد مثلا SQL
        پشتیبانی از استانداردهای GIS متن باز

• جمع آوری داده های مکانی و توصیفی :

    داده‌های مکانی و توصیفی مورد نیاز در این مرحله جمع آوری می‌گردند.

• آماده سازی داده‌ها و ورود به پایگاه داده :

    داده‌های مکانی و توصیفی برای ورود به GIS نیاز به آماده سازی دارند. در این مرحله داده‌های مکانی و توصیفی با توجه به مراحل طراحی پایگاه داده آماده‌سازی می‌شوند و به فرمت مناسب برای ورود اطلاعات تبدیل می‌شوند.

• نصب و راه‌اندازی و ورود داده‌ها به پایگاه داده :

    در این مرحله سخت افزارها و نرم افزارهای لازم نصب و راه اندازی می گردند و داده ها به پایگاه داده وارد می‌شوند.

• آموزش و پشتیبانی :

    کاربران باید متناسب با مسئولیت‌های خود آموزش‌های لازم را برای استفاده از سیستم کسب نمایند.