رقومی سازی یا Digitizing
طراحی، پیادهسازی، تولید و ارائه نقشهها، تولید دادههای مکانی و سیستمهای اطلاعات جغرافیایی (GIS) یا خدمات بر روی کامپیوتر رقومی سازی نامیده میشود.
رقومی سازی نقشهها زمانی مطرح میگردد که جز نقشه کاغذی و نقشه اسکن شده، نقشه دیگری در اختیار نباشد و بخواهیم تحلیل انجام دهیم، بنابراین نقشه اسکن شده را رقومی سازی کرده و برای اینکار سه لایه را وارد نرم افزار مینماییم. با بکارگیری نقشه های رقومی، نواقص و کاستی های موجود در نقشه های سنتی هموار گردیده است.
محدودیتهای نقشههای سنتی
مشکلات نقشههای سنتی به شرح زیر است:
- محدودیت مقیاس
- عدم نمایش تمامی عوارض در دنیا
- سخت بودن بازیابی اطلاعات
- بصرفه نبودن نقشه های سنتی از نظر زمان و هزینه
- از رده خارج شدن نقشه های توپوگرافی بعد از مدتی
- انجام آنالیز بر روی نقشه ها و انتخاب عوارض از اطلاعات موجود
مقایسه نقشههای سنتی و رقومی
نقشههای سنتی و رقومی بر اساس موارد زیر متمایز میگردند:
- اطلاعات زمینی و عکسهای هوایی بعنوان ورودی نقشههای سنتی در نظر گرفته میشود در صورتی که ورودی نقشههای رقومی عکسهای هوایی، اطلاعات زمینی، تصاویر ماهواره ای، نقشه های اسکن شده میباشد.
- از نظر مقیاس، مقیاس نقشه های سنتی ثابت و مقیاس نقشه های رقومی آزاد و چند مقیاسی است.
- تشخیص عوارض برای نقشه های سنتی بر اساس رنگ، نوع خط، سمبل و متن و تشخیص عوارض برای نقشه های رقومی براساس کد و اطلاعات توصیفی میباشد.
- طبقه بندی عوارض در نقشه های سنتی بر اساس لژاندر نقشه صورت می پذیرد و در نقشه های رقومی طبقه بندی عوارض بر اساس جدول های اطلاعاتی و لایه های عوارض می باشد.
- نماد ها در نقشه های سنتی بر اساس راهنمای نقشه معرفی می گردد در صورتی که در نقشه های رقومی از فایل های کتابخانه ای هم می توان استفاده نمود.
- در نقشه های سنتی جمع آوری داده ها بصورت دو بعدی و در نقشه های رقومی هم بصورت دو بعدی و هم بصورت سه بعدی امکان پذیر میباشد.
- در نقشه های سنتی عوارض مسطحاتی و ارتفاعی بصورت جدا از یکدیگر در حالیکه در نقشه های رقومی عوارض مسطحاتی و ارتفاعی بصورت ترکیبی و یا جدا از هم می باشند.
- نمایش داده ها در نقشه های سنتی بصورت کارتوگرافی و در نقشه های رقومی بر اساس سیستمهای CAD می باشد.
- خروجی در نقشه های سنتی بصورت نقشه های خطی در مقیاس های مختلف صورت میگیرد، در صورتیکه خروجی در نقشه های رقومی بصورت( نقشه های عکس، گزارشات، نقشه های خطی در مقیاس های مختلف، اطلاعات آماری، اطلاعات ورودی برای سیستمهای LIS,GIS,DTM) میباشد.
نقشه های رقومی دارای کاربردهایی به شرح زیر است:
کاربردهای شهری
- نقشه های آب و فاضلاب، برق و تلفن
- طرح جامع و تفضیلی شهرها
- نقشه های معماری
- نقشه های گازشهری
- نقشه های کاربری اراضی
کاربردهای منطقهای
- نقشه مدیریت جنگل ها و مراتع،
- نقشه های کاربری اراضی
- نقشه های تقسیمات کشاورزی
- نقشه های فرسایش خاک
- نقشه های زمین شناسی
کاربردهای محیط زیست
- نقشه های آلودگی هوا
- نقشه های هواشناسی،
- نقشه اقلیم شناسی،
- نقشه های وضع آلودگی آبهای موجود،
- نقشه های آلودگی زمین و عوامل آلوده کننده،
انواع روشهای رقومی سازی نقشهها
سه روش به منظور رقومی کردن دادهها موجود میباشد که به شرح زیر است:
رقومی سازی دستی یا مستقیم: اپراتور توسط CURSOR، المان ها و عوارض نقشه را در نظر گرفته و آن ها را شناسایی میکند، بنابراین تمامی عوارض را شناسایی مینماید. و بصورت یک فایل رقومی در سیستم نمایش داده میشود.
روش دوم دیجتایز: در این روش تمامی سطح نقشه توسط اسکنر اسکن گردیده و نقشه اطلاعات را بصورت رقومی نمایش میدهد.
روش سوم دیجیتایز کردن از روی صفحه مانیتور: در این روش ابتدا نقشه توسط اسکنر اسکن گردیده و سپس عوارض روی صفحه مانیتور پدید میآیند.
روشهای جدید رقومی سازی نقشه ها
نقشههایی که برای رقومی استفاده میشوند به سه دسته زیر تقسیم میشوند:
- نقشه برداری زمینی (برداشت نقطه، خطوط آبراهه)
- نقشههای هوایی: نقشه هایی که به روش فتوگرافی تهیه میشوند این نقشه ها از تصاویر ماهواره ای تهیه میگردند.
- نقشههای اتوماتیک: این نقشه ها بصورتاتوماتیک می باشند، این نقشه ها دارای تصاویر ماهواره ای می باشند، روش های مختلفی به منظور مدل های رقومی زمین وجود دارد، که خروجی خوبی را میدهند.
- در تولید مدلهای رقومی DSM : در این مدل ارتفاع در نظرگرفته میشود، و اگر چندین درخت موجود باشد از بالای درخت ها نقشه تهیه میگردد.
- DTM: این مدل سطح طبیعی شیب زمین را نشان می دهد.
- DTM-DSM: از تفاضل این دو مدل سطح طبیعی زمین نمایش داده میشود.