سنجش از دور (Remote Sensing)

علم سنجش از دور چیست؟

بطورکلی از زمان‌های گذشته تا کنون روش‌های مختلفی برای جمع آوری داده‌های مبتنی بر مکان وجود دارد که از آن جمله می‌توان به مشاهدات نجومی، فتوگرامتری، نقشه برداری و سنجش از دور اشاره نمود. سنجش از دور از زمره روش‌های جمع آوری داده محسوب می‌گردد که در آن کمترين ميزان تماس مستقيم با اشياء و عوارض مورد اندازه گيری را داشته و برخلاف ساير روش‌ها که عوامل انسانی در گردآوری و تفسير داده‌های زمينی نقش دارند، در روش سنجش از دور اين وظيفه بر عهده سنجنده‌ها خواهد بود.

تعریف سنجش از دور : عمل بازيابي ،شناسايي و تشخيص عوارض و پديده‌ها از فاصله دور كه با استفاده از ابزار و وسايل شناسايی صورت مي گيرد، سنجش از دور گويند.

تاريخچه سنجش از دور

تاريخچه سنجش از دور مستلزم : 1- تاريخچه پيشرفت تكنولوژی پرواز 2- تاريخچه پيشرفت تكنولوژی فن پرواز

- گاليله پدر سنجش از دور نام گرفته است.

- اولين عكس هوايی و تجربه عكسبرداری توسط كاسپارو فيليكس تورناشون در سال 1859 پاريس

- در سالهاي 1860 و 1886 اين تجربه در شهرهای بوستون و كشور شوروی تكرار شد.

- در سال 1903 برادران رايت ، اولين پرواز با هواپيما را انجام دادند.

- اولين عكس فضايی در سال 1957 توسط ماهواره روسي گرفته شد .

- دو ماهواره سرنشين دار jiminy & titan در سال 1965 موفق به عكس برداری شدند.

- اولين عكس رنگی توسط Apollo گرفته شد. به دليل مشكلات و مسائل اقتصادی برگشت فيلم‌های عكس و به روز نبودن اطلاعات سيستم ، نسل جديدی تصوير برداری ماهواره‌ای با كيفيت و مزايای فراوان ايجاد گشت.

- در سال 1972 اولين ماهواره تصوير برداری زمين Erts كه بعداً به land sat تغيير يافت توسط آمريكا در مدار قرار گرفت. در ادامه سری ماهواره‌های ديگری مانند : spot , Noaa , Irs , Quick Bird , … جهت مطالعات منابع طبيعی زمين به فضا فرستاده شد.

تاريخچه سنجش از دور سازمان فضايی ايران

به دنبال پرتاب اولین ماهواره مطالعه منابع زمینی آمریکا که بعدها به سری لندست تغییر نام داد، دفتر جمع آوری اطلاعات ماهواره‌ای در سازمان برنامه و بودجه وقت در سال 1353 تاسیس گردید. پس از مطالعات اولیه و کسب نتایج مطلوب از تصاویر ماهواره‌ای و بمنظور دسترسی مستقیم به تصاویر ماهواره‌ای، دفتر مذکور به مرکز سنجش از دور تغییر نام داد.

در سال 1355 در قالب "طرح استفاده از ماهواره" با هدف دريافت مستقيم اطلاعات ماهواره‌ای، پردازش، تکثير و توزيع اقدام به خرید و نصب یک ایستگاه گیرنده تصاویر ماهواره‌ای در ماهدشت کرج گردید. در ايستگاه مذکور سیستم‌های زير پيش بينی گرديد:

1- سيستم رديابی و دريافت اطلاعات

2- سيستم فرايند و تصحيح اطلاعات

3- سيستم تفسير اطلاعات

4- سيستم مديريت اطلاعات

5- سيستم تکثير و چاپ اطلاعات در سال 1371 طبق ماده واحده مصوب مجلس شورای اسلامی، مرکز سنجش از دور ایران در قالب یک شرکت دولتی به وزارت پست و تلگراف و تلفن سابق واگذار شد. متعاقبا در تاريخ 19/9/1382 به منظور انجام مصوبات شورای عالی فضایی کشور، تمامی فعالیت‌های حاکمیتی مرکز سنجش از دور ایران به سازمان فضایی ایران محول گردید.

انواع سنجش از دور

سنجش از دور در حالت کلی به دو روش جدا انجام می شود از جمله:

سنسورهای فعال: در سنسورهای فعال ماهواره‌ای موجود به طور خود دارای منبع نور هستند و از آن برای اسکان اجسام استفاده می‌کنند، به کارگیری آن‌ها مزیت فوق‌العاده‌ای دارد به گونه‌ای که می‌تواند در بیشتر مواقع جایگزین مناسبی برای انواع سنسورهای غیر‌فعال در نظر گرفته شود. از جمله مهمترین این نوع از دستگاه‌های می‌توان به رادارها و لیدرارها اشاره کرد. در آن نوع از تجهیزات میزان بر زمان رفت و برگشت امواج ارزیابی می‌شود. تصاویر ماهواره‌ای که از این نوع سنسورها به دست می‌آید دارای کیفیت بسیار عالی هستند و می‌توان به جزییات بیشتری اشاره کند.

سنسورهای غیر فعال: سنسورهای غیر‌فعال از نور خورشید به عنوان یک منبع برای تامین انرژی مولد استفاده می‌کند. این نوع  از تجهیزات پرتوی به جسم ارسال نکرده بلکه پرتو دریافتی از آن‌ها را تحلیل می‌کنند. داده‌هایی که از طریق روش سنجش از راه دور به دست می‌آید همین نوع از سنسورها را در اولویت قرار می‌دهد. در این نوع از سنسورهای غیر فعال از امواجی مانند مادون قرمز استفاده می‌شود که برای تحلیل داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.